29 Dec Izveštaj s predavanja “Odbranimo istoriju”
U utorak 16. novembra s početkom u 16 časova u prostorijama Kluba studenata Filozofskog fakulteta održano je predavanje pod nazivom Odbranimo istoriju. Ovo predavanje je predstavljalo poslednju aktivnost u okviru projekta Histoire pour la Liberté koji je kroz obeležavanje događaja iz novije evropske istorije, poput ponovnog ujedinjenja Nemačke i demokratske tranzicije zemalja centralne i Istočne Evrope, ali i njihovim povezivanjem s raspadom SFRJ, za cilj imao podsticanje diskusije i debate o zajedničkoj kulturi sećanja, promovisanje mira i tolerancije i razmenu iskustava i perspektiva, kako bi se dodatno istakao dinamičan karakter evropskog pamćenja.
Projekat Histoire pour la Liberté nastao je nakon uspešne realizacije projekta “Ko je prvi počeo? – Istoričari protiv revizionizma” koji je okupio neke od najistaknutijih istoričara postjugoslovenskog prostora s namerom da se aktivno bore protiv revizionističkih tendencija u regionalnim istoriografijama, a čiji je glavni rezultat Deklaracija Odbranimo istoriju.
U razgovoru održanom 16. novembra učestvovali su Tomas Šad, istoričar sa Humboltovog univerziteta, Damir Agičić. istoričar i redovni profesor Filozofskog fakulteta Sveučilišta u Zagrebu, Husnija Kamberović, redovni profesor na oblasti Svjetska i bosanskohercegovačka historija novog vijeka i savremenog doba na Odsjeku za historiju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu i Milivoj Bešlin, istoričar i naučni saradnik Instituta za filozofiju i društvenu teoriju Univerziteta u Beogradu. Razgovor je moderirala istoričarka, redovna profesorka Filozofskog fakulteta u Beogradu, Dubravka Stojanović. Publiku u prostorijama Kluba studenata pretežno su sačinjavali studenti master i doktorskih studija na katedri za opštu savremenu istoriju Filozofskog fakulteta, a svi zainteresovani takođe su mogli da prate predavanje putem livestream-a.
Predavanje je otpočelo kratkim podsećanjem kako je došlo do ovog projekta. On je koncipiran kao svojevrsni nastavak projekta Ko je prvi počeo – istoričari protiv revizionizma, koji je rezultirao deklaracijom Odbranimo istoriju, a inspirisan je delatnošću francuskih istoričara koji su ustali protiv svakog pokušaja institucionalnog upliva u istoriografsku delatnost i njihovom peticijom naslovljenom Liberté pour l’histoire. Glavna tema projekta su različiti vidovi zloupotrebe istorije, a centralno pitanje, kako je istakla Dubravka Stojanović, koja i kakva istorija nam je potrebna da postanemo slobodno društvo, te otuda i naziv.
U daljem toku predavanja predstavljene su neke od aktivnosti realizovanih u ovoj godini u okviru projekta, a diskutovalo se i o najvažnijim temama koje su bile u fokusu projekta i podstakle njegov nastanak i realizaciju.
Damir Agičić, jedan od pokretača i organizatora zagrebačkog festivala povijesti Kliofest, u okviru kojeg je održana konferencija “PROTIV historijskog revizionizma, ZA revidiranje povijesnih spoznaja” kao integralni deo projekta, istakao je da je revidiranje dosad postojećih istorijskih spoznaja jedna od temeljnih postavki istoričarskog zanata, te da ovu metodu ne treba mešati sa istorijskim revizionizmom kao negativnom pojavom uglavnom motivisanom političkim ciljevima.
Husnija Kamberović koji je pokrenuo History Fest u Sarajevu na kojem je takođe u okviru ovog projekta održana konferencija naslovljena “Društvo i historiografija u jugoistočnoj Evropi – od zajedničke prošlosti do podijeljene historije”, na kojoj se između ostalog govorilo o pitanju postojanja različitih istorijskih istina, istakao je da je nesaglasan sa mnogo puta ponovljenom tezom da u Bosni i Hercegovini postoje tri zvanične nacionalne istine i da smatra da treba izbegavati prenošenje tog vida podele u sve društvene sfere. On smatra da postoji mnogo istina o onome što se dogodilo, te da umesto priče o tri nacionalne istoriografije treba prepoznati da postoje različiti istoriografski krugovi koji nisu nužno nacionalno određeni.
U svetlu citata Lisjena Fevra da je istorija nauka o sadašnjosti, proteklo je izlaganje Milivoja Bešlina koji se dotakao problema domaćih istoriografija koje su stavljene u funkciju određenih političkih, pre svega nacionalnih elita, i nekritički podlegle revizionizmu i zahtevima sadašnjeg trenutka.
Za kraj prvog dela ovog predavanja, Tomas Šad je govorio o nekim od problema s kojima se istoriografija i istoričari suočavaju u današnjem svetu, osvrćući se posebno na rastući uticaj digitalnih medija i društvenih mreža te posledica do kojih to dovodi, pre svega u vidu ekstremne polarizacije javnog mnjenja. Istakao je da je potreban visok stepen digitalne pismenosti među istoričarima kako bi adekvatno odgovorili na ove izazove, te da se istoričari u svom radu moraju fokusirati na suštinske elemente, bez esencijalizacije.
Nakon kratke pauze usledio je i drugi deo predavanja tokom kojeg su studenti imali priliku da učesnicima postave pitanja. Neke od tema koje su pitanja otvorila i o kojima su učesnici prodiskutovali uključivale su postojanje podela u istoriografiji, metodologiju istoriografskog istraživanja, reformu nastave istorije i istorijskih udžbenika, kao i pitanje donošenja zakona koji bi direktno zadirali u domen istorije.
Ovom aktivnošću uspešno je okončan i zaokružen projekat Histoire pour la Liberté, ali potencijalno i nagoveštene nove teme kojima se vredi pozabaviti u budućnosti.
Projekat Histoire pour la Liberté finansiran je u okviru programa Evropa za građane i građanke Evropske komisije, a realizovan je u saradnji sa Udruženjem za modernu historiju (BiH), Udrugom Kliofest (Hrvatska) i Univerzitetom Humbolt (Nemačka).
KROKODIL Journalist for a Day, Stefana Pekez
Foto: Alex Dmitrović